Kim był Henryk Zając?

- Bardzo dziękuję, że jesteście tu ze mną i chcecie pamiętać o ludziach, którzy byli prześladowani przez bezpiekę i jednocześnie mieli wielkie zasługi dla naszego miasta. Chcę, żebyśmy tutaj oddali hołd zamordowanym i prześladowanym - powiedziała Grażyna Wosińska przy pomniku Ofiar Sprawy Elbląskiej.

Data obchodów Dnia Pamięci Elblążan Zamordowanych i Prześladowanych przez Bezpiekę, czyli 6 lipca, wiąże się z rocznicą śmierci w więzieniu karno-śledczym w Gdańsku st. marynarza Henryka Zająca.

W wieku 27 lat, jako reemigrant, przyjechał z Francji do Elbląga.  - Myślał, że tutaj będzie miał spokojne życie. Okazało się jednak, że został oskarżony o podpalenie hali (hali produkcyjnej nr 20 zakładów mechanicznych „Zamech” w Elblągu w nocy z 16 na 17 lipca 1949 r. - przyp. red.) i szpiegostwo na rzecz Francji. Został uwięziony, przebywał w więzieniu karno-śledczym w Gdańsku - przypomniała G. Wosińska. Zaznaczyła, że był więźniem niepokornym, miał konflikt ze strażnikiem i jak twierdzili jego koledzy, którzy także byli więzieni, został zamordowany.

G. Wosińska zwróciła uwagę, że w dokumentacji sprawy zmarłego w 1952 r. H. Zająca są tylko jego dane i informacja o samobójstwie, nie ma nawet informacji o tym, jak znaleziono jego ciało.

Henryk Zając został uroczyście pochowany w 2021 r. w Kwaterze Pamięci na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni-Oksywiu, m.in. dzięki staraniom IPN oddział w Gdańsku.

W ramach obchodów II Dnia Pamięci Elblążan Zamordowanych i Prześladowanych przez Bezpiekę Grażyna Wosińska i dr Daniel Czerwiński z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Gdańsku złożyli kwiaty pod pomnikiem Ofiar Sprawy Elbląskiej.

Natomiast do 10 lipca przed ratuszem staromiejskim można oglądać wystawię „Miasto odnalezionych przeznaczeń żołnierzy Armii Krajowej” przygotowaną przez Instytut Pamięci Narodowej oddział Gdańsk i Stowarzyszenie im. gen. bryg. Nieczuja-Ostrowskiego. Jej autorem jest Artur Chomicz. Wystawa powstała przy współpracy Grażyny Wosińskiej, a jej recenzentem jest dr Daniel Czerwiński.

Organizatorami wydarzenia byli Grażyna Wosińska i Elbląscy Patrioci, a patronatem objął je Instytut Pamięci Narodowej oddział w Gdańsku.